بررسی و گزینش رگه های بین المللی تریتیکاله برپایة صفات زراعی و مورفوفیزیولوژیک

به منظور ارزیابی و گزینش ارقام تریتیکاله با عملکرد بیشتر و صفات مطلوب زراعی و فیزیولوژیکی، سی ژن نمون (ژنوتیپ) دریافتی از مرکز بین المللی تحقیقات ذرت و گندم (سیمیت) مکزیک، آزمایشی در قالب طرح آلفالاتیس در دو تکرار و در سه ایستگاه تحقیقاتی کرج، مشهد و بیرجند در سال زراعی 1389-1390 اجرا شد. نتایج به دست آمده از تجزیة واریانس مرکب، تأثیر ژن نمون بر عملکرد دانه و بیشتر صفات را در سطح احتمال 1 درصد معنی دار نشان داده که بیانگر واکنش متفاوت ژن نمون­ها است. ضریب های همبستگی بین صفات مختلف نشان داد که عملکرد دانة همبستگی مثبت و معنی­داری با صفات انتقال مواد یعنی انتقال دوبارة مواد نورساختی (فتوسنتزی)، کارایی ساقه در انتقال ذخایر به دانه و نیز وزن دمگل (پدانکل)، درازای دمگل و وزن میانگرة دوم داشت. با استفاده از رگرسیون مرحله­ای دو صفت انتقال دوباره و درازای دمگل به ترتیب بیشترین تأثیر را بر عملکرد دانه نشان دادند، به طوری که این دو صفت در مجموع (533/0 (r2=از تغییرات عملکرد را توجیه کردند. بر پایة نمودار چندضلعی ژن نمون های 20،23 و 29 در سه محیط جزو مطلوب ترین بودند. با ترسیم بای پلات ژن نمون در صفت، عملکرد دانه با صفت انتقال دوباره، بیشترین رابطه را داشت. بر این پایه ژن نمون 23 با شجرة iron_2/5/disb5/3/s…bagal_2//faras_1  و ژن نمون های رگة خواهری (سیسترلاین) 29 و 28 با شجرة liron_2/5/disb5/3/sphd/pvn//yogui... و ژن نمون 20 با شجرة dahbi_6/3/ardi_1/topo 1419//erizo… با دارا بودن انتقال دوبارة بیشتر و عملکرد بالاتر مشخص و گزینش شدند. بنابراین به نظر می­رسد از صفت انتقال دوباره می­توان به عنوان معیاری برای گزینش رگة (لاین)­های تریتیکاله استفاده کرد.